www.administracja5.fora.pl

gosieńka

Czy w 4 to chodzi o to że te prawa są:
-powszechne
-przyrodzone
-niezbywalne
-niepodzielne
?????????????

gusia

A może ktoś wie, czy prawa podmiotowe to beda tylko te prawa pozytywne czy wolnosci tez? bo z wykładu by wynikało ze tylko prawa pozytywne, a z Garlickiego ze to i to.

madalena

w notatkach z wykładów mam takie zdanie: "wolności to zupełnie inna konstrukcja niż prawa podmiotowe". prawa pozytywne - to są wolności.
niech ktoś się wypowie bo moge przecież nie mieć racji i będzie kaszana Wink

gosieńka

mam pytanie czy w w 21 zagadnieniu to chodzi o te trzy kryteria według TK?? czyli ze te odstepstwa musza miec podstawe w przekonujących argumentach o charakterze relatywnym, proporcjonalnym i pozostawac w jakims zwiazku z innymi wartosciami??? (podr. strona 65)

gosieńka

ma ktos 18 i 19 tak wogole ???

tive

na pyt. 8 ja bym napisała: Kantowska zasada poszanowania człowieczeństwa odzwierciedla się głoszonej przez niego idei "Postępuj tak byś człowieczeństwa tak w twej osobie, jako też w osobie każdego innego uzywał zawsze zarazem jako celu, nigdy jako środka" analizował możliwość istnienia obiektywnych warunków które czyniłyby możliwym zgodne funkcjonowanie wspólnoty wolnych jednostek, jeżeli zrzeszenie jednostek o różnych potrzebach i celach ma być wspólnotą racjonalną to musi tez być wspólnotą moralną i prawną. Każda jednostka jest odpowiedzialna moralnie, jest źródlem przyrodzonego prawa jednostki do wolności z którego wywodzą się wszystkie inne uprawnienia. Prawo jest powołane do godzenia wolności jednej osoby z wolnością innych i w tym sensie jest stróżem wolności. Kant głosił ideę wiecznego pokoju związana z możliwościa utworzenia światowego państwa prawa, tak zasada poszanowania człowieczeństwa ma zastosowanie również w wymiarze międzynarodowym.///na podstawie książki Chmaj.

obrotny

a co napiszemy w 17??

@kalabuziaczek@ · Dołączył: 13 Mar 2009 Posty: 835 Przeczytał: 0 tematów Ostrzeżeń: 0/5

17 i 19

volker

moze to;
22 Dyskryminacja pozytywna

Zakaz dyskryminacji nie wyklucza możliwości podejmowania działań pozytywnych na rzecz grup znajdujących się w niekorzystnym położeniu, na przykład ze względów społecznych. Państwo może wprowadzić okresowe rozwiązania i środki prawne przewidujące wyrównanie szans poprzez faktyczne zmniejszenie nierówności, z którymi się spotykają na co dzień, na korzyść osób niepełnosprawnych, o odmiennym pochodzeniu etnicznym, religii, przekonaniach lub orientacji seksualnej. Powyższe działania określane są mianem tzw. dyskryminacji pozytywnej.

Przykłady:

I. Wprowadzenie parytetu na uczelniach dla osób o odmiennym pochodzeniu etnicznym. (Parytet oznacza przeznaczenie określonej liczby miejsc wyłącznie dla danej grupy osób, tak więc osoby określonego pochodzenia etnicznego ubiegając się o studia będą konkurować o miejsca przewidziane dla nich tylko między sobą).

volker

12

Godność staje się wartością przypisaną z samego faktu bycia człowiekiem, czyli bytem wyjątkowym, odmiennym ze względu na swą świadomość od innych żywych stworzeń. Godność osobistą należy odnieść do sposobu jej pojmowania indywidualnie przez każdego z ludzi. W tym ujęciu człowiek samodzielnie dokonuje oceny działań lub zachowań, których jest adresatem. Jednak w praktyce pojęcie subiektywizmu ma charakter względny, gdyż sądy rozstrzygają o tym czy doszło do naruszenia godności konkretnej osoby. W ocenie SN jest sferą osobowości, która konkretyzuje się w poczuciu własnej wartości człowieka i oczekiwaniu szacunku ze strony innych ludzi
Godność człowieka ma charakter przyrodzony i niezbywalny i w identycznym stopniu dotyczy każdego człowieka. Jest to określona formuła /podstawowa/ dla wszystkich regulacji międzynarodowych i krajowych i na jej podstawie tworzy się system pozostałych praw jednostki. W tym rozumieniu godność jest źródłem wszelkich pozostałych wartości uznanych za prawa i wolności. Uznając godność człowieka, jako naczelną wartość polskiego katalogu praw i wolności, traktuje się ją, jako byt niezaprzeczalny, niezależny od woli kogokolwiek, ani ustawodawcy, ani samego człowieka, jako jej podmiotu. Obowiązek należnego traktowania każdego człowieka staje się wyznacznikiem działania wszystkich władz publicznych. Art.30 Konstytucji mówi, że przyrodzona i niezbywalna godność człowieka stanowi źródło wolności i praw człowieka, jest ona nienaruszalna i jej poszanowanie i ochrona jest obowiązkiem władz publicznych.
Ten zapis pozwala na przyjęcie, że jest najwyższą wartością całego porządku konstytucyjnego.

volker

Zasada proporcjonalności

Sformułowana w art. 31 ust. 3 Konstytucji zasada proporcjonalności odpowiada w dużym stopniu formułom zastosowanym w wiążących Rzeczpospolitą Polską aktach międzynarodowych, przede wszystkim w Europejskiej konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności z 1950 r. oraz w Międzynarodowym Pakcie Praw Obywatelskich i Politycznych z 1966 r. Zarówno Konwencja jak i Pakt ujmują prawo zrzeszania się w sposób szeroki, obejmujący różne formy zrzeszeń, wymieniając w szczególności związki zawodowe. Akty te zezwalają na nakładanie pewnych ograniczeń w korzystaniu z prawa zrzeszania się w partie polityczne, rozróżniając ograniczenia przedmiotowe i podmiotowe.

Zgodnie z art. 11 ust. 1 Konwencji każdy ma prawo do swobodnego, pokojowego zgromadzania się oraz do swobodnego stowarzyszania się, włącznie z prawem tworzenia związków zawodowych i przystępowania do nich dla ochrony swoich interesów. Wykonywanie tych praw nie może podlegać innym ograniczeniom niż te, które określa ustawa i są konieczne w społeczeństwie demokratycznym z uwagi na interesy bezpieczeństwa państwowego lub publicznego, ochronę porządku i zapobieganie przestępstwu, ochronę zdrowia i moralności lub ochronę praw i wolności innych osób (art. 11 ust. 2 Konwencji). Konwencja potwierdza zatem dopuszczalność ograniczenia podmiotowego prawa do zrzeszania się. Aby ograniczenia były zgodne z prawem, w rozumieniu drugiego zdania art. 11 ust. 2, muszą być przynajmniej zgodne z przepisami prawa krajowego i nie mogą być arbitralne. Także art. 22 ust. 2 Międzynarodowego Paktu Praw Obywatelskich i Politycznych przewiduje, że na wykonywanie tego prawa nie mogą być nałożone ograniczenia inne niż przewidziane przez ustawę i konieczne w demokratycznym społeczeństwie w interesie bezpieczeństwa państwowego lub publicznego, porządku publicznego bądź dla ochrony zdrowia lub moralności publicznej albo praw i wolności innych osób. Zarówno Konwencja jak i Pakt dopuszczają w węższym lub szerszym zakresie możliwość ograniczenia prawa do zrzeszania się. Ocena w tym zakresie zależy od sytuacji w państwie, stopnia sprawności działania mechanizmów demokratycznego sprawowania władzy, a także tradycji funkcjonowania pewnych instytucji w danym państwie i jest wyłączną domeną ustawodawcy (wyrok z 10 kwietnia 2002 r., K. 26/00).

Ograniczenie praw jednostki jest możliwe w sytuacji konfliktu dwóch wartości: z jednej strony ochrony konstytucyjnej wolności lub prawa jednostki, ochrony bezpieczeństwa lub porządku publicznego, ochrony środowiska, zdrowia i moralności publicznej albo wolności i praw innych osób z drugiej strony (wyrok z 29 stycznia 2002 r., K19/01).

Ograniczenia w zakresie korzystania z konstytucyjnych praw i wolności mogą być ustanawiane tylko w ustawie i tylko wtedy, gdy są konieczne w demokratycznym państwie dla realizacji określonych w tym przepisie wartości. Konieczność w rozumieniu art. 31 ust. 3 Konstytucji oznacza niezbędność, przydatność i proporcjonalność. Jeżeli okaże się że przyjęte restrykcyjne unormowania prawne wprowadzające ograniczenie nie doprowadzą w konsekwencji do osiągnięcia zamierzonego przez ustawodawcę celu należałoby rozważyć weryfikację tych rozwiązań, szczególnie gdy można je zastąpić mniej uciążliwymi (wyrok z 26 marca 2002 r., SK 2/01).

Zasada proporcjonalności stawia przed prawodawcą każdorazowo obowiązek rozważenia rzeczywistej potrzeby ingerencji w danym stanie faktycznym w zakres prawa bądź wolności jednostki i zastosowania takich środków prawnych, które będą skuteczne oraz niezbędne. Niezbędność to również skorzystanie ze środków jak najmniej uciążliwych dla podmiotów, których prawa lub wolności podlegają ograniczeniu. Ingerencja w sferę statusu jednostki musi więc pozostawać w racjonalnej i odpowiedniej proporcji do celów, których ochrona uzasadnia dokonane ograniczenie. Cele publiczne mieszczą się w zakresie treściowym pojęcia interesu publicznego i są zadaniami władzy publicznej. Dla realizacji tych zadań konieczne jest zapewnienie w budżecie państwa odpowiednich środków finansowych, pochodzących w pierwszej kolejności z danin publicznych. Niewątpliwie znajdują one także umocowanie w art. 1 Konstytucji, wskazującym na to, że Rzeczpospolita Polska jest dobrem wspólnym wszystkich obywateli (wyrok z 16 kwietnia 2002 r., SK 23/01).

W przypadku czynszu najmu za konieczne, w okresie przejściowym można uznać ograniczenia prawa własności przekreślające swobodę pobierania pożytków przez ustalenie wysokości czynszu w taki sposób, aby czynsz pokrywał tylko koszty eksploatacji i utrzymania budynku. Zejście poniżej tego minimum należy ocenić jako niekonstytucyjne. Przerzucenie ciężaru dofinansowania najmu wyłącznie na jedną grupę społeczną, jaką stanowią właściciele budynków mieszkalnych, także zostało uznane za niekonstytucyjne, gdyż nie tylko na nich ciąży obowiązek solidaryzmu i pomocy słabszym (wyrok z 2 października 2002 r., K 48/01).

Brak wskazania w konkretnym przepisie Konstytucji możliwości wprowadzenia ograniczeń nie oznacza, że prawo to ma charakter absolutny i stanowi zakaz ustawodawczej ingerencji w kształt tych wolności i praw. Brak klauzul ograniczających musi być interpretowany jako odesłanie do art. 31 ust. 3 Konstytucji, a ich wykluczenie pojawi się tylko w sytuacji, gdy Konstytucja w sposób wyraźny uzna dane prawo lub wolność za nienaruszalne lub gdy nienaruszalność danego prawa lub wolności wynika z umów międzynarodowych (wyrok z 10 kwietnia 2002 r., K 26/00).

Ochrona praw majątkowych nie oznacza ich absolutnej nienaruszalności konieczne jest jednak zachowanie ram konstytucyjnych, które wyznaczają granice ochrony konstytucyjnej określonego prawa majątkowego. Mechanizm oceny dopuszczalności ograniczeń odnoszący się do prawa własności dotyczy, co do zasady, również innych konstytucyjnie chronionych praw majątkowych. Ograniczenia innych, niż prawo własności, konstytucyjnie chronionych praw majątkowych muszą spełniać przesłanki z art. 31 ust. 3 Konstytucji. Dopuszczalność i granice ograniczeń nie mogą być rozpatrywane w oderwaniu od istoty (charakteru prawnego) określonej instytucji. Granice ingerencji w konstytucyjne prawa i wolności wyznacza zasada proporcjonalności oraz koncepcja istoty poszczególnych praw i wolności. Stwierdzenie, że ograniczenia mogą być ustanawiane tylko wtedy, gdy są konieczne w demokratycznym państwie wymaga rozważenia: czy wprowadzona regulacja jest w stanie doprowadzić do zamierzonych przez nią skutków; czy regulacja ta jest niezbędna dla ochrony interesu publicznego, z którym jest połączona; czy efekty wprowadzonej regulacji pozostają w proporcji do ciężarów nakładanych przez nią na obywatela (wyrok z 19 grudnia 2002 r., K 33/02).

Koncepcja istoty praw i wolności opiera się na założeniu, że w ramach każdego konkretnego prawa i wolności można wyodrębnić pewne elementy podstawowe (rdzeń, jądro), bez których takie prawo czy wolność w ogóle nie będzie mogła istnieć, oraz pewne elementy dodatkowe, które mogą być przez ustawodawcę zwykłego ujmowane i modyfikowane w różny sposób bez zniszczenia tożsamości danego prawa czy wolności. Istotą wolności zrzeszania się jest możliwość tworzenia przez obywateli sformalizowanych więzi organizacyjnych o celach i zadaniach nie reglamentowanych przez państwo. Wolność ta stanowi o możliwości funkcjonowania społeczeństwa obywatelskiego. Naruszeniem istoty tego prawa, w stosunku do określonej kategorii osób, byłoby wprowadzenie zakazu zrzeszania się tych osób w jakiejkolwiek organizacji i w ten sposób sytuowanie ich jako zbiorowości jednostek wyłączonej ze struktur społeczeństwa obywatelskiego (wyrok z 10 kwietnia 2002 r., K. 26/00).

Zasada proporcjonalności odnosi się nie tylko do ograniczania korzystania przez jednostkę z przysługujących jej wolności i praw, ale także do nakładania na nią obowiązków. Jeżeli ustawodawca nakazał wykonywanie obowiązku, którego realizacja pociąga za sobą niekonieczne, a przez to nieproporcjonalnie uciążliwe skutki w stosunku do jego uzasadnienia, stanowi to pewne ograniczenie wolności (art. 31 ust. 1 Konstytucji) niezależnie od tego, czy jest to również ingerencja w konkretne chronione przez Konstytucję wolności i prawa. Wymóg przestrzegania prawa oznacza więc w tym przypadku konieczność zachowań, które uznać należy za niezgodne z konstytucyjnymi standardami dotyczącymi dopuszczalnej uciążliwości, nakładanych na człowieka i obywatela (wyrok z dnia 27 maja 2002 r., K 20/01).

Zasada proporcjonalności obowiązuje również w odniesieniu do regulacji dotyczących sfery samodzielności jednostek samorządu terytorialnego. Oznacza to, że ingerencja ustawodawcy w sferę uprawnień majątkowych gmin nie może być nadmierna (wyrok z 20 lutego 2002 r., K 39/00).

volker

Zasada równości

Zasada równości znajduje powszechne ujęcie we współczesnym konstytucjonalizmie, a na szczeblu ponadnarodowym wyraża ją między innymi art. 14 Konwencji o ochronie praw człowieka. Art. 32 ust. 1 Konstytucji normuje ogólną zasadę równości, która stanowi lex generalis wobec pozostałych norm konstytucyjnych dotyczących równości. Jedną z norm konkretyzujących zasadę ogólną jest przepis art. 32 ust. 2, zakazujący dyskryminacji w życiu politycznym, społecznym lub gospodarczym z jakiejkolwiek przyczyny tak, iż pomiędzy zasadą równości praw i zakazem dyskryminacji zachodzi tego rodzaju ścisły związek, że zakaz dyskryminacji bywa traktowany jako negatywna strona zasady równości (wyroki z 13 maja 2002 r., SK 32/01, z 19 czerwca 2002 r., K 11/02 i z 24 czerwca 2002 r., K 14/02).

Zasada równości nakazuje, aby wszystkie podmioty prawa charakteryzujące się daną cechą istotną w równym stopniu były traktowane równo, tj. bez różnicowań zarówno faworyzujących, jak i dyskryminujących. Zakłada jednocześnie odmienne traktowanie tych podmiotów prawa, które nie posiadają wspólnej cechy istotnej. Różnicowanie podmiotów podobnych wymaga rozważenia czy mieści się ono w granicach wyznaczonych przez Konstytucję. Jest ono dopuszczalne, jeżeli wprowadzone przez prawodawcę różnicowania są racjonalnie uzasadnione i mają związek z celem i treścią przepisów, w których zawarta jest kontrolowana norma. Waga interesu, któremu ma służyć różnicowanie podmiotów podobnych, pozostaje w odpowiedniej proporcji do wagi interesów, które zostaną naruszone i znajduje to podstawę w wartościach, zasadach lub normach konstytucyjnych (wyrok z 25 lutego 2002 r., SK 29/01).

Nierówne traktowanie podmiotów podobnych nie musi oznaczać dyskryminacji lub uprzywilejowania. Różnicowanie podmiotów prawa jest dopuszczalne na gruncie zasady równości, jeżeli jest zgodne z zasadą sprawiedliwości społecznej, a także z innymi zasadami konstytucyjnymi. Różnicowanie sytuacji prawnej podmiotów podobnych może być uznane za zgodne z Konstytucją, jeżeli pozostaje w zgodzie z innymi zasadami Konstytucji lub służy urzeczywistnianiu tychże zasad (wyroki z 27 lutego 2002 r., K 47/01, i z 12 marca 2002 r., P 9/01 i z dnia 3 czerwca 2002 r., K 26/01).

Zakres podmiotowy art. 32 Konstytucji został zamieszczony w rozdziale "Wolności, prawa i obowiązki człowieka i obywatela", a zatem dotyczącym praw i wolności osób fizycznych. Trudno jest jednak wykluczyć możliwość zastosowania tego przepisu do innych podmiotów niż osoby fizyczne. Nierówne traktowanie określonych kategorii osób może mieć miejsce zarówno w przypadku osób fizycznych, jak i względem innych podmiotów, i to zarówno w porównaniu z sytuacją innych osób prawnych (jednostek organizacyjnych ), a czasem również osób fizycznych. Istotnym kryterium nie jest i nie może być w takim przypadku wyłącznie konstrukcja podmiotowości prawnej. Osobom prawnym mogą przysługiwać takie same prawa podmiotowe, jak osobom fizycznym. Interesy jednostek organizacyjnych i ich ochrona są pochodną interesów osób fizycznych i stworzonych im gwarancji ustawowych (wyrok z 24 kwietnia 2002 r., P 5/01)

Prawodawca, nakładając obowiązki lub przyznając określone uprawnienia, nie może określać kręgu podmiotów objętych tymi obowiązkami lub uprawnieniami w sposób dowolny. Ustanowione obowiązki oraz przyznane uprawnienia powinny, w miarę możliwości, obejmować wszystkie podmioty charakteryzujące się daną wspólną cechą istotną z punktu widzenia konkretnej regulacji prawnej, a wszelkie odstępstwa od zakazu różnicowania podmiotów podobnych muszą mieścić się w granicach wyznaczonych przez przedstawione wyżej kryteria dopuszczalnego różnicowania tych podmiotów (wyroki z 28 maja 2002 r., P 10/01 i 12 czerwca 2002 r., P 13/01).

Wysokie wymagania stawiane przez ustawodawcę osobom wykonującym zawód zaufania publicznego nie jest dyskryminacją, lecz wprowadzeniem mechanizmu dopuszczania do zawodu kryterium w pełni odpowiadającego charakterowi danego zawodu. Ustawodawca uzależnia prawo wykonywania zawodu zaufania publicznego od spełnienia przez zainteresowanego określonych warunków dotyczących kwalifikacji zawodowych i moralnych. Wykonywanie zawodu zaufania publicznego określane jest dodatkowo przez normy etyki zawodowej, szczególną treść ślubowania, tradycję korporacji zawodowej czy szczególnym charakterem wykształcenia wyższego i uzyskanej specjalizacji (wyrok z 7 maja 2002 r., SK 20/00).

Zróżnicowanie pozycji zawodowej adwokatów i radców prawnych z jednej strony i pozycji rzeczników patentowych z drugiej strony nie narusza żadnych zasad konstytucyjnych, a funkcjonowanie wymienionych grup zawodowych jest ściśle reglamentowane przez prawo, zarówno gdy chodzi o specjalistyczne wykształcenie i przygotowanie zawodowe oraz rodzaj działalności, jak i odpowiedzialność za nienależyte wykonywanie obowiązków (wyrok z 21 maja 2002 r., K 30/01).

tive

pyt 9. Teorie te próbowały odpowiedzieć na pytanie w jaki sposób przy załozeniu określonych trwałych cech ludzkiej natury można zorganizowac życie publiczne w sposób liczący się z tymi cechami, za zarazem gwarantujący poszczególnym jednostkom maksimum bezpieczeństwa i swobody. Uwaga Grotius'a Spinozy oraz Pufendorf'a koncentrowała się na próbie opisu trwałego niezależnie od Boga i ludzi istniejącego porządku świata, obejmującego zarówno przyrodę jak i życie moralne.Dominowało przekonanie że porzadek ten można odkryć siłami ludzkiego rozumu zaś znajomośc tych zasad pozwoli lepiej zorganizować stostunki międzyludzkie.Nowożytne załozenia prawnonaturalne stwarzały doktrynalne podstawy gwarancji bezpieczeństwa własności i rzetelności w dotrzymywaniu umów. Podejście to ilustruje grocjuszowska klasyfikacja podstawowych zasad prawa natury a)obowiązek poszanowania cudzej własności,b)obowiazek wynagradzania szkód z własnej winy poczynionych, c)obowiązek dotrzymywania umów, d)obowiązek poniesienia kary za popełnione przestępstwo.//str 20-21 chmaj

karisha

Wg mnie odp na pyt 5
Prawa I generacji można wywieść z szeroko pojętej wolności obywatelskiej, której działania państwa nie mogą ograniczać. Prawa te określa się mianem "negatywnych". Warto jednak zwrócić uwagę na fakt, że niektóre prawa z katalogu "negatywnych" nakładają jednak na państwo określone obowiązki. Musi ono na przykład stworzyć warunki do korzystania z prawa do sądu lub z prawa do wolnych wyborów. Obowiązki te nie są jednak nadmierne, większość państw jest w stanie im podołać. Zaletą praw tej generacji jest ich egzekwowalność, istnieją bowiem w wielu państwach odpowiednie wewnętrzne procedury. Powołane zostały do życia także międzynarodowe mechanizmy, na przykład możliwość składania skarg i wniosków do Europejskiej Komisji i Europejskiego Trybunału Praw Człowieka. Prawa obywatelskie (wolności)lub osobiste, uważane za prawa negatywne, to przede wszystkim:

- prawo do życia,

- wolność i bezpieczeństwo osobiste,

- wolność sumienia i wyznania,

- wolność słowa,

- zakaz tortur,

- prawo do sądu,

- prawo do obywatelstwa,

- prawo do prywatności,

- swoboda poruszania się.

Towarzyszą im prawa polityczne, spośród których za najważniejsze można uznać:

- prawo do wolnych wyborów,

- prawo do udziału w rządzeniu,

- wolność wypowiedzi w sprawach publicznych,

- wolność zgromadzeń i stowarzyszeń.

O ile prawa negatywne zostały zbudowane wokół wolności, to prawa II generacji można wywieść z innej wartości demokratycznej - równości. Prawa te mają charakter ekonomiczny, socjalny i kulturalny. Wymagają od państwa podjęcia aktywnych działań, jeśli nie mają pozostać martwą literą. Stąd często określa się je mianem "pozytywnych". W odróżnieniu od praw klasycznych, prawa II generacji są trudne, a niekiedy nawet niemożliwe do wyegzekwowania. Nie istnieją wewnętrzne ani międzynarodowe mechanizmy pozwalające bezdomnemu dochodzić swego prawa do mieszkania, nawet jeśli jest ono wyraźnie zapisane w konstytucji. Prawa pozytywne często są traktowane jako zapis celów stawianych sobie przez państwo i bywają to cele ambitne i dalekosiężne. Zdaniem niektórych znawców przedmiotu, prawa II generacji "osłabiają" znaczenie poszczególnych konstytucji. Jeśli zawierają one katalogi życzeń, nie mogą być traktowane do końca poważnie, co odbija się na prawach I generacji, które zazwyczaj też są w nich zawarte. Z drugiej strony jednak można zasadnie twierdzić, że umieszczenie takich zapisów w konstytucji zmusza rząd do pracy w określonym, pozytywnym dla obywateli kierunku. Podkreśla to wspólnotowy aspekt konstytucji i zasadę dobra wspólnego, jednoczącego społeczeństwo. Mimo wszelkich zastrzeżeń większość współczesnych konstytucji, włączając w to nowe konstytucje powstające w tej części świata, uwzględnia podane niżej prawa pozytywne. Kontrowersyjna jest zresztą przede wszystkim kwestia praw socjalnych, a jedynie w mniejszym stopniu ekonomicznych czy kulturalnych.

Ekonomiczne:

- prawo do pracy,

- prawo do odpowiednich warunków pracy,

- prawo do strajku,

- prawo do wolnych związków zawodowych.

Socjalne:

- prawo do zabezpieczenia socjalnego,

- prawo rodziny do ochrony i opieki,

- prawo do ochrony zdrowia,

- prawo do odpowiedniego poziomu życia.

Kulturalne:

- prawo do nauki,

- prawo do udziału w życiu kulturalnym,

- wolność nauki i sztuki.

Prawa II generacji są także zawarte w dokumentach międzynarodowych. W całości poświęcona jest im Europejska Karta Socjalna z 1961 r. Inny ważny dokument, Powszechna Deklaracja Praw Człowieka, uchwalona na III Sesji Ogólnego Zgromadzenia ONZ w 1948 r., ujmuje następujące prawa pozytywne:

- prawo do ubezpieczeń społecznych,

- prawo do pracy,

- prawo do odpowiedniego i zadowalającego wynagrodzenia,

- prawo do urlopu i wypoczynku,

- prawo do odpowiedniej stopy życiowej (wyżywienia, odzieży, mieszkania, opieki lekarskiej, koniecznych świadczeń socjalnych),

- prawo do zabezpieczenia na wypadek bezrobocia, choroby, niezdolności do pracy, wdowieństwa, starości, niezawinionej utraty środków do życia,

- prawo do nauki,

- prawo do swobodnego uczestniczenia w życiu kulturalnym społeczeństwa.

III generację praw można również określić jako prawa pozytywne, wymagają jednak one współpracy międzynarodowej państw, społeczeństw oraz organizacji. Co więcej, ich podmiotem są narody i państwa, a nie jednostki i grupy ludzkie. Z tego tytułu można je uważać raczej za prawa kolektywne niż za prawa człowieka w klasycznym tego słowa znaczeniu. Wyrażają one szlachetne ideały: ogólnoludzką solidarność i braterstwo. Prawa III generacji stanowią próbę uchwycenia i rozwiązania w języku praw człowieka podstawowych problemów, stojących aktualnie przed ludzkością, takich jak: pokój, ochrona środowiska naturalnego, rozwój, wspólne dziedzictwo kulturowe. Krytycy twierdzą, że w obecnych warunkach pozostają one raczej w sferze deklaracji - brakuje mechanizmów ich egzekwowania, obywatel nie ma żadnych szans nakłonienia rządu swojego państwa do ich realizacji. Sceptycy wskazują również na to, że w krajach, których rządy popularyzują ideę praw III generacji, często brutalnie naruszane są prawa jednostek. Ich zwolennicy, szczególnie liczni w krajach rozwijających się, głoszą natomiast, że to właśnie III generacja praw wyznacza kierunek rozwoju ludzkości oraz że organizacje międzynarodowe mogą wpływać na decyzje rządów poszczególnych państw. Niektóre prawa III generacji zostały umieszczone w Afrykańskiej Karcie Praw Narodów i Ludów z 1981 r.

Za prawa tej najnowszej generacji uważa się:

- prawo do pokoju,

- prawo do środowiska,

- prawo do rozwoju,

- prawo do wspólnego dziedzictwa ludzkości,

- prawo do komunikowania się,

- prawo do pomocy humanitarnej.

karisha

Prawo podmiotowe, tzn. konkretne uprawnienie przysługujące jednostce wobec władz publicznych, a czasem też wobec innych podmiotów. Może być ujęte przede wszystkim, jako wolność, a więc rodzić obowiązek powstrzymywania się władz publicznych od działań utrudniających lub uniemożliwiających korzystanie z tej wolności, bądź też, jako prawo, a więc rodzić po stronie władz publicznych obowiązek podejmowania konkretnych działań umożliwiających realizację tego prawa. W obu przypadkach, jednostce, której prawo podmiotowe przysługuje, przysługują też środki prawne pozwalające na wymuszanie realizacji tego prawa przez władze publiczne, przede wszystkim dostęp do sądu,W ujęciu tzw. teorii praw naturalnych lub przyrodzonych, prawa podmiotowe (np. prawo do ochrony życia, wolności, własności) istnieją niezależnie od tego, czy znajdują uznanie i odzwierciedlenie w stanowionych przez ustawodawcę aktach normatywnych